Bệnh Newcastle, trước đây được gọi là bệnh Newcastle ngoại lai, là một bệnh do virus truyền nhiễm và gây tử vong, ảnh hưởng đến hệ hô hấp, thần kinh và tiêu hóa của gà. Căn bệnh này rất độc hại khiến gà chết hàng loạt mà không có bất kỳ dấu hiệu lâm sàng nào. Bệnh Newcastle do vi rút không phải là mối quan tâm về an toàn thực phẩm vì chưa từng có trường hợp nào mắc bệnh Newcastle ở người do ăn các sản phẩm từ gà cả. Nhưng để hạn chế trường hợp gà chết hàng loạt do bệnh Newcastle, chúng tôi sẽ thông tin cụ thể đến các bạn trong bài viết dưới đây.
Mục Lục
Nguyên nhân gây bệnh
![Nguyên nhân gây bệnh](https://tomloe.com/wp-content/uploads/2021/10/58baddbb31b7057bc4e03d3f0faa88d652bd71a5.jpg)
Bệnh gây ra bởi loại virút có tên Pramyxoviruses, virút thuộc họ Paramyxovirinae. Virút có hình cầu đường kính khoảng 100-500 nm, bên trong chứa ARN sợi đơn. Trên gia cầm virút có thể tạo ra bốn thể bệnh khác nhau: ND – Velogenic Viscerotropic, ND – Neurotropic Velogenic, ND – Mesogenic, ND – Lentogenic
- ND – Velogenic Viscerotropic: Thể độc lực cao đối với gà, độc lực yếu trên gà tây.
- ND – Neurotropic Velogenic: Thể cấp tính, gây chết cho gà ở mọi lứa tuổi, với các dấu hiệu thần kinh, tổn thương đường tiêu hoá.
- ND – Mesogenic: Gây chết cùng với các dấu hiệu thần kinh ở gà trưởng thành. Trước đây virút thuộc chủng này được dùng để chế vacxin phòng bệnh trên gia cầm.
- ND – Lentogenic: Gây bệnh ở thể nhẹ, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Chủng này được dùng để chế vacxin.
Các thể của bệnh Newcastle trên gà
Dòng virus newcastle độc hướng đường ruột (Thể Doyle)
- Bệnh biểu hiện cấp tính, chết ở mọi lứa tuổi. Tỷ lệ chết 100%
- Sưng mặt, phù đầu, chảy nước mắt, nước mũi.
- Co giật, liệt chân
- Tiêu chảy phân xanh, có thể vấy máu.
Dòng virus newcastle độc hướng thần kinh
- Bệnh biểu hiện cấp tính.
- Thường gây chết tỷ lệ cao.
Dòng virus newcastle có độc lực trung bình
- Bệnh thường gây chết ở gà nhỏ
- Tỷ lệ chết thường thấp
- Biểu hiện triệu trứng về hô hấp và thần kinh.
Những cá thể thường mắc bệnh Newcastle
Bệnh xảy ra chủ yếu trên gà, gà tây và đôi khi cũng xuất hiện trên một số gia cầm khác.
Tùy thuộc vào khả năng gây bệnh trên phôi gà mà vi-rút được phân loại thành độc lực yếu (lentogenic), độc lực vừa (mesogenic) và độc lực cao (velogenic). Các vắc-xin được làm từ chủng lentogenic chỉ tạo ra sự bảo vệ trong một thời gian ngắn, nên cần phải tái chủng lại. Trong khi các vắc-xin được làm từ chủng mesogenic có bảo hộ miễn dịch lâu hơn nhưng lại có thể gây chết gia cầm, nhất là các gia cầm không có sự miễn dịch ban đầu từ vắc-xin chủng lentogenic.
Phương thức lây lan
Bệnh có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp hoặc thông qua tiếp xúc với các chất mang mầm bệnh như dịch lỏng đường hô hấp, phân. Hoặc gián tiếp qua phương tiện, dụng cụ chăn nuôi, thức ăn, nước uống bị vấy nhiễm. Virus có thể lây qua vỏ trứng từ phân gà nhiễm bệnh.
Triệu chứng thường gặp của bệnh Newcastle
![Triệu chứng thường gặp của bệnh Newcastle](https://tomloe.com/wp-content/uploads/2021/10/Nervous-clinical-signs-of-Newcastle-disease-of-chickens-a-Paralysis-neurotropic-b.png)
Trên lâm sàng dấu hiệu của bệnh được bộc lộ ở các mức độ khác nhau từ nhẹ đến nặng phụ thuộc vào từng chủng virút, mức độ phơi nhiễm, khả năng bảo hộ của vacxin. Giai đoạn ủ bệnh trung bình từ 5-6 ngày.
– Chết đột ngột.
– Gầy yếu, kém ăn.
– Ho, khó thở, dịch lỏng chảy ra nhiều từ đường hô hấp.
– Ỉa chảy phân xanh.
– Có biểu hiện thần kinh, liệt chân, cánh, trẹo cổ.
– Giảm đẻ.
Bệnh tích điển hình của bệnh Newcastle
– Sung huyết, xuất huyết khí quản.
– Chỗi hạch cổ phù nề, sung huyết.
– Xuất huyết dạ dày tuyến.
– Phù quanh mí mắt, xuất huyết màng kết (mi dưới).
– Nang trứng xuất huyết, teo tạo thành hố lõm trên bề mặt.
– Có các điểm hoại tử ở vùng niêm mạc dạ dày tuyến, ruột non, hạch manh tràng, lách, mảng Peyer.
– Túi khí viêm cata (nhiễm trùng thứ phát, xuất hiện sự lắng đọng casein màu trắng).
Phương pháp phòng trị
Không có thuốc để điều trị. Kháng sinh được dùng để điều trị bệnh kế phát do vi khuẩn gây ra.
Bệnh được phòng ngừa bằng vacxin là chủ yếu. Hiện nay Công ty cổ phần Thuốc thú y trung ương Vetvaco có vacxin Lasota và vacxin Newcastle được dùng để phòng bệnh Newcastle cho gà.
Dùng vacxin để gây miễn dịch đặc hiệu cho gà phòng bệnh Newcastle hay còn gọi là bệnh “Gà rù”. Vacxin tiêm cho gà trên 2 tháng tuổi. Trong chăn nuôi, để phòng bệnh “Gà rù” hiệu quả nhất ta nên dùng kết hợp vacxin Lasota với vacxin Newcastle như sau: Gà 1-7 ngày tuổi nhỏ vacxin Lasota, tới 2 tháng tuổi thực hiện tiêm vacxin Newcastle.
Khi sử dụng vacxin Newcastle hay Lasota cần tiến hành pha vacxin đông khô tan đều trong nước sinh lý vô trùng, nước cất hoặc dung dịch chuyên dụng theo liều ghi trên nhãn đảm bảo một liều vacxin/con tương đương 0,1ml.
Vacxin Newcastle được tiêm dưới da hay tiêm bắp, tốt nhất là tiêm dưới da vùng khuỷu cánh 0,1 ml/con.
Đối với vacxin Lasota, tiến hành nhỏ mắt hoặc mũi với liều 0,1 ml/con (tương ứng với hai giọt).