Cá tra nước ngọt (Pangasius hypophthalmus) là loài cá bản địa có nhu cầu cao từ người tiêu dùng toàn cầu. Văn hóa thương mại cá tra ở Việt Nam giúp cải thiện tình trạng kinh tế xã hội cho hàng nghìn nhà sản xuất Việt Nam. Cũng như trong các dự án nuôi trồng thủy sản đang phát triển khác, các vấn đề sức khỏe bao gồm bùng phát dịch bệnh do ký sinh trùng và vi khuẩn đã gặp phải. Đối với cá tra, các vấn đề bệnh tật quan trọng nhất là do vi khuẩn (Edwardsiella ictaluri), (Aeromonas hydrophila), (A. sobria) và (A. caviae) gây ra.
Mục Lục
Bệnh máu nâu ở cá tra, cá basa
Bệnh “máu nâu – brown blood” ở cá tra, basa chủ yếu là do ngộ độc nitrit, là một bệnh chủ yếu là do môi trường. Bệnh xảy ra ở cá khi nước ao có chứa nồng độ nitrit cao. Nitrite là một sản phẩm của sự phân hủy amoniac bằng vi khuẩn. Nitrite vào hệ thống sinh thái ao sau khi thức ăn được tiêu hóa bởi cá và nitơ dư thừa được chuyển thành amoniac, sau đó được bài tiết dưới dạng chất thải vào trong nước.
Thức ăn chăn nuôi thừa và vật chất hữu cơ khác cũng phá vỡ và chuyển đổi thành ammonia, nitrite, nitrate theo một cách tương tự. Nitrit vào máu qua mang và chuyển đổi màu máu sang màu socola nâu. Hemoglobin vận chuyển ôxy trong máu, kết hợp với nitrite để tạo thành methemoglobin và không có khả năng vận chuyển ôxy.
Máu nâu không thể mang đủ lượng ôxy và cá bị ảnh hưởng có thể bị ngạt mặc dù nồng độ ôxy trong nước đầy đủ. Quản lý tốt sức khỏe cá là thực hiện biện pháp an toàn sinh học nghiêm ngặt; ngăn chặn sự xâm nhập của mầm bệnh vào hệ thống nuôi. Thành phần quan trọng khác của việc quản lý sức khỏe cá bao gồm giảm thiểu stress và sử dụng các hợp chất mà tăng hoặc kích thích hệ thống miễn dịch cá.
Một số bệnh khác
Bệnh nấm thủy mi
Bệnh này gây hại cho cá từ giai đoạn trứng đến trưởng thành. Những ao bị nhiễm bẩn, nuôi quá dày đều có thể xuất hiện bệnh nấm. Tắm cho cá trong nước muối 2 – 3% hoặc dung dịch thuốc tím 20mg/lít trong 10 – 15 phút. Ao ương nên thay nước sạch thường xuyên để hạn chế sự phát triển của bệnh.
Bệnh trùng bánh xe
Đây là bệnh phổ biến ở giai đoạn cá giống. Khi mới nhiễm bệnh, thân cá có lớp nhớt hơi trắng đục; cá thường nổi và thích tập trung nơi nước chảy. Cá bệnh nặng lờ đờ rồi chìm xuống đáy ao và chết. Không nên nuôi ương cá với mật độ quá dày, giữ môi trường nuôi sạch. Trị bệnh dùng nước muối 2 – 3% tắm cho cá bệnh 5 – 15 phút. Dùng đồng sulfat nồng độ 2 – 5 mg/lít tắm cho cá 10 – 15 phút; hoặc phun trực tiếp xuống ao nồng độ 0,5 – 0,7 g/m3 nước. Phối hợp sunphat đồng 0,5g/m3 phun hoặc rắc đều xuống ao; nhằm tiêu diệt trực tiếp trùng bánh xe và ký sinh trên cá.
Bệnh xuất huyết đường ruột
Bệnh xuất hiện chủ yếu vào các tháng mùa khô. Cá bị bệnh bụng chướng to, hậu môn lồi, sưng đỏ, vây bụng xung huyết. Cá bơi lờ đờ, tách đàn, biếng ăn. Để phòng bệnh, có thể dùng cỏ mực thái nhỏ và nấu chung với thức ăn tự chế biến cho cá ăn, liều lượng 1 kg cỏ mực + 70 kg thức ăn. Cứ cách 1 tuần cho ăn một lần, nhằm phòng bệnh đường ruột rất tốt. Trị bệnh cho cá nên dùng Sunfathiazon 6g + 0,5g Thiromin/100 kg cá; hoặc Sunfaguanidin 10g/70 kg thức ăn tự chế biến. Cho ăn liên tục 5 ngày liền, từ ngày thứ ba giảm 1/2 lượng thuốc.
